Geachte voorzitter, aanwezigen hier in de zaal en kijkers thuis,
Inleiding
We bespreken vanavond het rapport van het integriteitsonderzoek. Dit onderzoek bevestigt dat de ambtelijke-bestuurlijke samenwerking in Houten al jaren onder druk staat – een situatie die we al van voor 2019 hebben kunnen signaleren. Er is te lang te weinig veranderd, het onderlinge vertrouwen was aan alle kanten onvoldoende. Dit is niet goed voor onze inwoners. Houten verdient een goede samenwerking tussen raad, college en ambtelijke organisatie. Dit is een gedeelde verantwoordelijkheid en daarvoor zullen we allemaal in de spiegel moeten kijken.
- College in de spiegel kijken
Het rapport bevat signalen met betrekking tot specifieke bestuurders én schetst tegelijkertijd een ontluisterend beeld van bredere tekortkomingen in de ambtelijke-bestuurlijke samenwerking. Het onderzoek richt zich op integriteit maar concludeert daarbij dat er een gebrek is aan een helder toetsingskader. We zien dat er geen sprake is van corruptie of andere grove integriteitsschendingen, maar wel van onduidelijke besluitvorming, miscommunicatie en een gebrek aan vertrouwen – fundamentele aspecten waar samenwerking op berust. We hebben het hier over een cultuurprobleem, een structureel ambtelijk-bestuurlijk probleem.
Wij lezen ook dat de burgemeester, oud-wethouder Molenaar en onze oud-wethouder Van Ruitenbeek de voornaamste focus van het onderzoek hebben gevormd.
- We concluderen dat de burgemeester in zijn beginjaren teveel en te snel wilde opereren wat ten koste ging van een evenwichtige samenwerking. Tegelijkertijd zien we dat hij daarvan leerde, de kritiek gaat over de eerste jaren van zijn ambtsperiode en minder over de laatste twee jaar. Maar we zien ook dat hij als voorzitter van het college een stap achteruit lijkt te hebben gedaan op het moment dat het minder goed liep en daarin onvoldoende in staat bleek om te sturen.
- Er is forse kritiek in het rapport over oud-wethouder Molenaar. Er was sprake van een “rode kaart vanuit het college” Ze heeft grove fouten gemaakt, er was teveel sprake van miscommunicatie en ze is een paar keer echt – en ernstig -over de schreef gegaan, daarmee is het vertrouwen in de onderlinge samenwerking ernstig aangetast, wij vinden het dan ook terecht dat ze heeft besloten te vertrekken.
- Onze wethouder Paul van Ruitenbeek wordt ook meermaals genoemd in het rapport. Hij wordt omschreven als een dwingende (soms te dwingende) wethouder met hoge verwachtingen ten aanzien van inhoudelijke kwaliteit. Daarnaast wordt zijn persoonlijke relatie met een ambtenaar besproken. In maart vorig jaar heeft hij een relatie gekregen met een beleidsmedewerkster van de gemeente. Hij heeft het toen gemeld en er zijn toen met de toenmalige gemeentesecretaris afspraken gemaakt over o.a. het aanpassen van zijn portefeuille. Er zijn vorig jaar bij hem geen signalen binnengekomen dat dit tot problemen zou leiden. Dit blijkt nu echter wel het geval, daarom heeft hij afgelopen weekend het besluit genomen om af te treden. We betreuren zijn vertrek, maar we hebben begrip voor zijn beslissing. Paul was zeker niet perfect , maar hij was een gedreven wethouder met een enorme drive, die ging voor inhoud en kwaliteit, want dat was nodig, maar dat heeft ook een keerzijde zoals uit het rapport blijkt: veeleisend, niet alleen voor zichzelf maar ook voor zijn omgeving. Hij had een enorme werklust en heeft daarmee op belangrijke dossiers flinke stappen voor Houten gezet. Terugtreden moet voor hem dan ook enorm moeilijk geweest zijn en daarom alle respect voor zijn stap.
Deze 3 bestuurders zijn of gaan vertrekken, tegelijkertijd kijken wij het college er als geheel op aan dat er niet gezamenlijk - en duidelijker- is opgetreden ten aanzien van de samenwerking. Wij concluderen dat er sprake was van onvoldoende zelfreinigend vermogen van het college en dat iedere bestuurder- onderwerp van het onderzoek of niet, in de spiegel zal moeten kijken. Als we als raad, college en ambtelijke organisatie vooruit willen, moeten we niet blijven steken in individueel schuldvragen, maar kijken naar de bredere dynamiek, zorgen dat daar de juiste verbeteringen worden doorgevoerd.
- Zelf in de spiegel kijken
We moeten allemaal in de spiegel kijken: ook wij als fractie van NatúúrlijkHouten, als coalitie en als raad in geheel. Wij als NH hadden bijvoorbeeld eerder – of anders- moeten ingrijpen toen signalen tot ons kwamen dat er problemen waren met het functioneren van oud-wethouder Molenaar. We wisten dat de samenwerking in het college niet altijd vlekkeloos verliep en dat er kritische momenten waren en daarom intensieve discussies tussen Paul en wethouder Molenaar waarbij de andere collegeleden het lieten gaan en toekeken. Paul heeft vaker aangegeven dat hij het niet eens was met haar optreden. Achteraf hebben wij dit teveel bij hem en het college gelaten en ons binnen de coalitie misschien niet altijd voldoende of voldoende stevig uitgesproken. In ieder geval zijn onze signalen niet opgepakt. Wat wél zeker is, is dat wij direct na de rode kaart – dus voor het vertrek van de interim-directie- in heel stevige bewoordingen in coalitieverband hebben gezegd dat ITH haar verantwoordelijkheid zou moeten pakken en Rosa zou moeten terugtrekken.
We hebben met z’n allen de problemen onvoldoende onder ogen willen zien, we zijn doof gebleven voor de signalen die werden gegeven en hebben naar elkaar onvoldoende de noodzakelijke feedback uitgesproken, niet alleen in het college, in coalitieverband, maar ook niet in gezamenlijke sessies tussen alle verschillende raadsfracties en collegeleden.
- Verbeteringen door nieuwe directie
Samenwerking begint bij vertrouwen, iets waar een groot gebrek aan is geweest in de ambtelijke-bestuurlijke verhoudingen afgelopen jaren. Wij geloven dat duurzame verbetering ontstaat wanneer alle betrokken partijen – bestuurders en ambtenaren – gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen. Het lijkt om een cultuurprobleem te gaan, waarbij de uitdaging ligt in het creëren van een stabiel en toekomstgericht systeem, waarin men in staat is om elkaar te vertrouwen, verschillen van inzicht bespreekbaar te maken en elkaar voldoende weerwoord te geven om tot de beste resultaten te kunnen komen. Verbeteringen zijn ook nodig ten aanzien van het ambtelijke mandaat. Als gemeenteraad hebben wij herhaaldelijk onze zorgen uitgesproken over ruimtelijke initiatieven, voorbereiding op collegebesluiten of vergunningen die kennelijk onder mandaat werden afgegeven. De vorige directie heeft te weinig ingespeeld op deze verschillende punten. We zijn daarom blij om te zien dat de huidige directie dit positief oppakt. Zij zullen aandacht moeten gaan besteden aan verheldering van rollen en verantwoordelijkheden en moeten ook gaan werken aan een veilige, transparante werkomgeving waarin ook op een goede manier discussie kan plaatsvinden en feedback welkom is.
- Hoe nu verder?
Voorzitter, NatúúrlijkHouten heeft lang stilgestaan bij de impasse die nu is ontstaan. Er is veel misgegaan en het moet écht beter. Helpt het dan als wij uit het college stappen? Nee, het moet beter en daar willen wij aan bijdragen. Wij geloven dat bestuurlijke stabiliteit en het werken aan structurele verbeteringen nu het belangrijkste is. Wij nemen als partij onze verantwoordelijkheid.
Wijnand Jonkers, raadslid NatúúrlijkHouten
wijnand.jonkers@natuurlijkhouten.nl
Dit artikel delen: